„არ დააზეპირებინოთ ბავშვებს გამრავლების ტაბულა!“ – სწავლების მეთოდი წამყვანი მასწავლებლისგან

ავტორი: ნათია ჭუმბურიძე, დაწყებითი საფეხურის წამყვანი მასწავლებელი

სპეციალურად EDU.ARIS.GE-ს მკითხველისთვის.

დღეს, როცა განათლების სისტემა ახალ ეტაპზე გადადის და ფაქტობრივი ცოდნის დაგროვების ნაცვლად, ინფორმაციის გაგება-გააზრების საშუალებით სწავლა-სწავლებას ანიჭებს უპირატესობას, მაინც რჩება გარკვეული დისციპლინების სწავლების პროცესში, მოძველებული მეთოდები და გაუაზრებლად გაზეპირების საფრთხე.

განსაკუთრებით, მათემატიკის სწავლებისას წამოიჭრება ხოლმე მსგავსი პრობლემები, რაც მოსწავლეების დემოტივაციას, ფრუსტრაციას და თვითშეფასების დაცემასაც იწვევს.

გავრცელებული პრაქტიკის თანახმად, გამრავლების ტაბულის შესწავლა იწყება 2-ზე გამრავლებით და თუ მოსწავლე ფერად-ფერად ტაბულაზე დაბეჭდილ ყველა ნამრავლს სწორად დაასახელებს, ომი მოგებულია, დიახ, გავიმარჯვეთ! მაგრამ, არის აქ რამდენიმე მაგრამ… მოდით, განვიხილოთ თითოეული მათგანი:

• ტაბულის ცოდნა არ ნიშნავს, რომ მოსწავლე შეძლებს საჭიროებისამებრ გამოიყენოს ის სხვადასხვა ამოცანის შესრულებისას;
• ხშირად, ბავშვმა იცის, რომ 3 X 7 ოცდაერთია, მაგრამ ვერ ახერხებს იმის გააზრებას, რომ 7 X 3 – იც ოცდაერთია და თანამამრავლთა გადანაცვლებით, ნამრავლი არ იცვლება;
• გამრავლების ტაბულის გაზეპირების შემდეგ, მოსწავლეთა დიდ ნაწილს უჭირს ორნიშნა რიცხვების გამრავლება ორზე, სამზე ან ოთხზე. მაგალითად: 2 X 14, 3 X 15 ან 4 X 20;
• გამრავლების ტაბულა, უარყოფით ემოციებთან და გადაულახავ დაბრკოლებებთან ასოცირდება, რაც დროთა განმავლობაში საგნის მიმართ ინტერესის დაკარგვას იწვევს.

ვფიქრობ, თავდაპირველად, მოსწავლეებმა უნდა გაიაზრონ, რომ ნამრავლის წარმოდგენა შესაძლებელია ტოლი შესაკრებთა ჯამის სახით.

ამასთან, ცნობილი ფსიქოლოგის, შემეცნებითი თეორიის ავტორის, ჟან პიაჟეს მიხედვით, ყველა ბავშვი გონებრივი განვითარების მსგავს ეტაპებს მსგავსი თანმიმდევრობით გაივლის. ყოველი ეტაპი შემეცნების თვისებრივად განსხვავებული ფორმით ხასიათდება. მაშინ როცა საქართველოს განათლების სისტემაში დანერგილი ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით მოსწავლეს გამრავლების ტაბულის შესწავლა უწევს, ის კონკრეტული ოპერაციების ფაზაზე იმყოფება.

ეს ეტაპი მოიცავს 6-11 წლამდე პერიოდს. ამ დროს ბავშვს აქვს უნარი, აწარმოოს ლოგიკური ოპერაციები იმ ცოდნის საფუძველზე, რომელსაც უკვე ფლობს. მას შეუძლია მიმატების, გამოკლების, დალაგების, და ა. შ. ოპერაციების წარმოება. ამ ასაკში ბავშვები იწყებენ გონებაში სიტუაციების წარმოდგენას – რა მოხდებოდა იმ შემთხვევაში თუ … ამავე ასაკში ბავშვებს შეუძლიათ ნივთების შინაგანი თვისებების შესახებ წარმოდგენების შექმნა (წონა, მოცულობა და ა.შ.).

მათ უჭირთ აბსტრაქტული აზროვნება, აბსტრაქტული ცნებების გამოყენება, განზოგადება, სინთეზი; რომელიმე კონკრეტული აბსტრაქტული ამოცანის ამოხსნა შეუძლიათ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს ამოცანა პირდაპირ უკავშირდება რეალობას. აქედან გამომდინარე, სასურველია მოსწავლეებს ახალი მასალა გამრავლების შესახებ მივაწოდოთ კონკრეტული მაგალითების, ნახატების, სასწავლო კუბების, ჩხირების გამოყენებით:

მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები გაიაზრებენ რომ ნამრავლის წარმოდგენა შესაძლებელია ტოლი შესაკრებთა ჯამის სახით, მათ უნდა ვასწავლოთ გამრავლების თვისება, რომლის თანახმადაც თანამამრავლთა გადანაცვლებით, ნამრავლი არ იცვლება. (მაგ. 3X9=9X3=9+9+9 ან 4 X 150 = 150 X 4 = 150 + 150 +150 +150 ) ამ თემაზე მუშაობას, შესაძლოა დაეთმოს რამდენიმე საგაკვეთილო საათი. დამერწმუნეთ ეს დრო, ნამდვილად არ არის დაკარგული. მესმის, რომ ჩვენ, მასწავლებლები, გამუდმებით ვცდილობთ, სახელმძღვანელოში მოცემული მასალა სრულად დავფაროთ სასწავლო პერიოდში, მაგრამ ამ სიჩქარეში, სირბილში, მოსწრებაში, უკან გვრჩება მთავარი… მოსწავლე, რომელსაც ჩქაროსნული მატარებელივით ჩაურბენს თვალწინ მრავალი ვაგონი (სასწავლო თემა, საკითხი…) თუმცა ვერცერთის დანახვასა და აღქმას ვერ მოასწრებს სრულყოფილად და საფუძვლიანად. მან შესაძლოა დაასახელოს ვაგონების რაოდენობა, უკეთეს შემთხვევაში მათი ფერი და ფერთა თანმიმდევრობაც, მაგრამ ვერ შეძლებს ისეთი დეტალების გახსენებას, როგორიცაა ვაგონზე ასახული ორნამენტები, დეტალები, რომელიც მათ ინდივიდუალობასა და სილამაზეს განსაზღვრავს.

მხოლოდ მას შემდეგ, რაც აღნიშნულ ეტაპებს გაივლის მოსწავლე, რისთვისაც მინიმუმ 10 საგაკვეთილო საათის დათმობა მიმაჩნია მიზანშეწონილად, შეიძლება გადავიდეთ გამრავლების ტაბულის შესწავლაზე და დავიწყოთ 2-იდან. და მაშინ, თქვენ დაინახავთ მოსწავლეთა გაბრწყინებულ სახეებს, რადგან ისინი აღმოაჩენენ, რომ თურმე, ორზე გამრავლება უკვე იციან, სწრაფად და მარტივად ახერხებენ 3-ზე გამრავლებასაც, 5-ზე გამრავლება ხომ სულ ადვილია, აღარაფერს ვამბობ 10-ზე გამრავლებაზე… დარჩენილი ნამრავლების ათვისებასაც მარტივად შეძლებენ და გამრავლების ტაბულა, ჩემი თაობისთვის ( და არა მარტო ჩემი) აქილევსის ქუსლად ქცეული საკითხი, გაღვიძებისას რომ ზეპირად უნდა გვცოდნოდა, მათ გააზრებულად ეცოდინებათ.

აქვე გაგიზიარებთ რამდენიმე დავალების ბარათსაც, რომელთა გამოყენებაც, გამრავლების ტაბულის შესწავლას მეტად სახალისოსა და საინტერესოს გახდის მოსწავლეებისათვის.

მსგავსი დავალების ბარათების მოძიებას კი მარტივად შეძლებთ შემდეგ ელექტრონულ პლათფორმაზე.

ასევე იხილეთ: 

რამდენიმე მოსაზრება კრიტიკული აზროვნების შესახებ