მეტრა-ნახევარი თუ მეტრონახევარი? სამ-ნახევარი თუ სამნახევარი? სამლარ-ნახევარი თუ სამლარნახევარი?

ზომა-წონის და ოდენობის აღმნიშვნელი სიტყვების გამოყენებისას გასათვალისწინებელია თანამედროვე სალიტერატურო ენაში დამკვიდრებული რამდენიმე წესი, რათა თავიდან ავიცილოთ ორთოგრაფიული შეცდომები. „გრამატიკულ ცნობარში“ დღეს სწორედ ამ საკითხის მიმოხილვას შემოგთავაზებთ.

დავიწყოთ მეორედის(-ნახევარი) მნიშვნელობით გამოყენებული სიტყვის დართვით წარმოებული სახელების მართლწერით.

სიტყვა „ნახევარი“ დაერთვის სახელებს და გამოეყოფა მათ დეფისით. უკავშიროდ დართვის გამო გავრცელებულია რამდენიმე დაწერილობა: სამნახევარი, სამ-ნახევარი და სამ ნახევარი. რომელია მათგან სწორი?

თანამედროვე სალიტერატურო ენის ნორმების გათვალისწინებით ერთადერთ სწორ ფორმად მიჩნეულია:

სამ-ნახევარი

საათ-ნახევარი

თვე-ნახევარი

სიჭრელე შეინიშნება საერთაშორისო ტერმინების – მეტრისა და ლიტრის ხმარების დროსაც. გვხვდება ვარიანტები: მეტრ-ნახევარი, მეტრა-ნახევარი და მეტრო-ნახევარი; ლიტრ-ნახევარი და ლიტრა-ნახევარი.

ზოგჯერ აღნიშნულ სიტყვებს დამოუკიდებლადაც ხმარობენ ხმოვნის დართვით: სამი ლიტრა, სამი მეტრა ან სამი მეტრო. მცდარი ფორმები რუსული ენის გავლენის გამო გავრცელდა. ქართულისთვის ხმოვნების ( ა და ო) დართვა სრულიად ზედმეტია. შემაერთებელი ხმოვანი ჩვენს შემთხვევაში საჭირო არ არის, –ნახევარი ყოველთვის გამოიყოფა დეფისით და სწორ ფორმებად მიჩნეულია:

მეტრ-ნახევარი

ლიტრ-ნახევარი

სამლარ-ნახევარი

კუბმეტრი

ლიტრი

მეტრი

შენიშვნა:

ლიტრა ქართულში თიხის ჭურჭელსაც აღნიშნავს. კონტექსტის მიხედვით, თუ იგულისხმება ჭურჭელი, დაწერილობა – ლიტრა – სწორი იქნება.

სწორია: მეტრ-ნახევარი; სამ-ნახევარი; სამლარ-ნახევარი; მეტრი; კუბმეტრი.

არასწორია: მეტრა-ნახევარი; სამნახევარი; სამ-ლარნახევარი; მეტრა; კუბამეტრი

გრამატიკული ცნობარის სხვა გაკვეთილები

რუბრიკის ავტორი: ნინო ლომიძე, ფილოლოგი