როგორ დავწეროთ დიდი ისტორიული ესე – პრაქტიკული ხერხები მოსწავლეებისა და აბიტურიენტებისათვის

ავტორი: კახაბერ ჩაკვეტაძე, ისტორიის მენტორი მასწავლებელი და ტრენერი

სპეციალურად EDU.ARIS.GE-ს მკითხველისათვის.

ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული კლიშე, რომელიც ოდესმე გამოგვიყენებია არის ის, რომ “შენ ისწავლი შენს შეცდომებზე”. ეს ეხება თითქმის ყველაფერს, რადგან ის შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც სწავლების წერტილი საკუთარი თავისთვის და სხვებისთვის. ზოგი ასევე განიხილავს ისტორიას, როგორც გადამწყვეტ საგანს სკოლებში, ძირითადად სწორედ ამ იდეის გამო. ისტორია არის ჩვენი წარსულის შეფასება და გვეხმარება, გავიგოთ ჩვენი დღევანდელი საზოგადოება, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, როგორ გაჩნდა, განვითარდა და ა.შ.

ვინაიდან ისტორია ძალიან მნიშვნელოვანია, სკოლებში მოსწავლეებმა უნდა იცოდნენ თუნდაც ფუნდამენტურ დონეზე, რა მოხდა ისტორიაში, რათა აღარ გაიმეორონ იგივე შეცდომები საზოგადოებაში.

ისტორიული ესეების წერა ადვილი არ არის, რადგან მოსწავლეები უშვებენ შეცდომებს ისტორიის წერის დროს. მაგალითად, როგორიცაა დეზინფორმაცია, არათანმიმდევრულობა ან თუნდაც შეუსაბამობა. ბევრი ინფორმაცია უნდა იყოს გაფილტრული, შერჩეული და ინტერპრეტირებული გარკვეული გზით ჩვენი ნაშრომის შესასრულებლად. ეს უნდა იყოს კარგად ინფორმირებული კრიტიკული ნარკვევი ამა თუ იმ ისტორიული მოვლენების შესახებ და ის უნდა განიხილებოდეს, როგორც ერთი, რათა საინტერესო, შთამბეჭდავი ესე გახდეს.

გარკვეული ანალიზის საფუძველზე, მოგცემთ რჩევებს, თუ როგორ უნდა დავწეროთ დიდი ისტორიული ესე.

# განსაზღვრეთ ისტორიული ესეს ტიპი

ჩვეულებრივ, როცა მასწავლებელი მოგაწვდით გარკვეულ თემას ან ესეს, რომლის შესახებაც უნდა დაწეროთ, პირველი ნაბიჯი არის იმის განსაზღვრა თუ რა სახის ესეს წერ. ასეთ შემთხვევაში, თქვენ შეგიძლიათ, შეაგროვოთ მონაცემები და დაალაგოთ იგი უფრო მარტივად.
მაგალითად, ისტორიული ესე შეიძლება იყოს თხრობა წარსულის მოვლენების შესახებ.
არგუმენტირებული ესე, სადაც იცავ კონკრეტულ მხარეს.

ეს მნიშვნელოვანია ესეს წერისთვის, რადგან დავალება დამოკიდებულია სწორედ ამ ინსტრუქციებზე.

# შეაგროვეთ წყაროები

კვლევითი ნაშრომების მსგავსად, ისტორიული ესეები მოითხოვს დამატებით ცოდნას სხვა წყაროებიდან. ამისათვის აუცილებელია სხვადასხვა წერილობითი ისტორიული წყაროების წაკითხვა, გაანალიზება, დოკუმენტური ფილმებისა და ვიდეოების ყურება და სხვა, თუმცა წიგნებს და სტატიებს უფრო ღრმა შინაარსობრივი დატვირთვა აქვთ.

დარწმუნდით, რომ ორმაგად/კრიტიკულად შეამოწმეთ თქვენი წყაროები, ისტორიის გააზრება შესაძლებელია ორი განსხვავებული თვალსაზრისით, რაც ცვლის მათ შესახებ ინფორმაციას. ყოველთვის უსაფრთხოა თქვენი წყაროების ფაქტობრივი შემოწმება. იქნება ეს თქვენი სახელმძღვანელო თუ სტატია, აუცილებლად მოიყვანეთ ციტირება ამ წყაროებზე, რათა თავიდან აიცილოთ პლაგიატიც.

# გამოიყენეთ შესაბამისი ენა

ისტორიის ესეს დაწერა არ არის ზუსტად იგივე, რაც სამეცნიერო კვლევითი ნაშრომის წერა. მათ სჭირდებათ გარკვეული ენა, რომელიც წინ უსწრებს მათ იდეებს და შეესაბამება ინფორმაციის მიწოდების ყველაზე ეფექტური კრიტერიუმებს. აქ არის რამდენიმე რჩევა თქვენი ესეს ეფექტურობის გასაზრდელად:

# გამოიყენეთ წარსული დრო

ლიტერატურული პროზისა და კვლევის ესეების უმეტესობა ეხება ახლანდელ ან ჰიპოთეზურ სიტუაციებს და შესაბამისად, იყენებს ახლანდელ დროს. მაგრამ ისტორიის ნაშრომებში, ეს მოვლენები ხდება წარსულში. ამიტომ, უფრო მიზანშეწონილია, ისტორიული მოვლენების აღწერის დროს დაძაბული სიტუაციები გამოიყენოთ.

# მოერიდეთ ბუნდოვან განზოგადებებს

ეს არის ყველაზე ზარმაცი წერა ისტორიული ესესთვის. ეს ზღუდავს იდეებს მხოლოდ ფართო გაგებით და შლის თქვენი ინფორმაციის პოტენციალს. იმის გამო, რომ ყველა ეს მოვლენა უკვე მოხდა, ჩვენ ფაქტობრივად ვიცით მოვლენების ვადები და მონაწილე ადამიანები, ამიტომ არ არის საჭირო გამოცნობის იმიტირება ან სპეკულირება.

# ციტატის ნაცვლად პერიფრაზირება

თუ ციტატა არ არის ცნობილი ან/და ნამდვილად გავლენას ახდენს თქვენს ესეზე, თქვენ მიერ გამოკვლეული ინფორმაციის უმეტესობა უნდა იყოს პერიფრაზირებული თქვენს სიტყვებში, ვიდრე გარკვეული გამოსვლების ან დიალოგების ციტატები. ეს საშუალებას გაძლევთ დაამტკიცოთ, რომ თქვენ იცით რაზე ლაპარაკობთ და შეგიძლიათ კრიტიკული იდეის ერთად გატარება.

# პატივი ეცი შენს საგანს

მიუხედავად იმისა, რომ თქვენ შეიძლება არ ეთანხმებით იმას, რაც ვიღაცამ წარსულში გააკეთა ან ეწინააღმდეგება თქვენს ღირებულებებს, ეს არ უნდა გამოჩნდეს აშკარად თქვენს ესეში. უმჯობესია, თემის მიმართ ძლიერი მიკერძოებულობის განცდა არ ჩანდეს.

# დაწერე და გადაწერე

პირველი პროექტი მნიშვნელოვანია თქვენი ყველა იდეის განსახორციელებლად. მეორე პროექტი მნიშვნელოვანია პრობლემების ხაზგასასმელად და შეცდომების გამოსასწორებლად.

რომი ერთ დღეში არ აშენებულა და არც ესე დაიწერება ერთ დღეში. მიიღეთ რაც შეიძლება მეტი მონახაზი, რომ ყველაფერი სრულყოფილი იყოს. ეს ეხება წერის ყველა ტიპს და არ შემოიფარგლება მხოლოდ ისტორიის ესეებით. ასევე მნიშვნელოვანია სხვის მიერ მისი გადახედვა. შესწორება შესანიშნავია, რადგან სხვა დაინახავს შეცდომებს, რომელთა დანახვაც თქვენ ვერ შეძელით და გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს ბევრად უფრო მომგებიანი იქნება, ვიდრე უბრალოდ საკუთარი თავის რედაქტირება.

# ყურადღება გაამახვილეთ თქვენს შესავალზე

პირველი შთაბეჭდილებები მნიშვნელოვანია და ადგენს მიმართებებს დანარჩენი ესესთვის. თუ პირველ აბზაცში არ ჩანს თემით დაინტერესება, თქვენი ესეს დანარჩენი თითქმის უსარგებლო იქნება. აუცილებელია შექმნათ თემის სცენა – დასვათ და უპასუხოთ მნიშვნელოვან კითხვებს. თუ თქვენ წერთ მეორე მსოფლიო ომის გარკვეულ ბრძოლაზე, სცენის შექმნა და ამ ბრძოლის მნიშვნელობის წარმოდგენა თქვენს მკითხველს აჩვენებს, რომ თქვენ ხართ მცოდნე ამ თემაზე.

# დასკვნა

მნიშვნელოვანია ესეს დასკვნითი ნაწილი, სადაც ზოგადი იდეები დაკონკრეტებული და ამავე დროს განზოგადებული იქნება. აქ ნათლად შეჯამდება თემის ძირითადი არსი, მნიშვნელობა.

ასევე იხილეთ:

როგორ დავწეროთ კარგი ესე – 14 ნაბიჯი

როგორ ვწეროთ ესე – პრაქტიკული რჩევები აბიტურიენტებსა და მოსწავლეებს