ავტორიტეტი თუ ბიუროკრატიული მძევლობა? – მასწავლებლის გამოწვევები საქართველოში

ავტორი: შალვა მინდაძე, თბილისის N70 საჯარო სკოლის ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების უფროსი მასწავლებელი, შუა საუკუნეების კვლევების მაგისტრი, ამონაშვილის აკადემიის მასწავლებელი.

როგორი მასწავლებლები არიან დღეს საქართველოში? სად არის განათლების ხარისხი?

დღევანდელ საქართველოში მასწავლებლობა ერთ-ერთი ყველაზე საკამათო და ამავდროულად უმნიშვნელოვანესი პროფესიაა. მასწავლებლები, რომლებიც უნდა იყვნენ განათლების ფუნდამენტი, ხშირად აღმოჩნდებიან არა ცოდნის გამავრცელებლის, არამედ ბიუროკრატიული მოთხოვნებისა და ფსიქოლოგიური წნეხის მძევლებად.

მასწავლებლობა დღეს არა მხოლოდ საგანმანათლებლო, არამედ ფსიქოლოგიური და სოციალური გამოწვევების წინაშე დგას. პედაგოგი უნდა იყოს მოტივატორი, ფსიქოლოგი, დისციპლინის დამცველი და, ამავე დროს, მოსწავლის მეგობარიც. სამწუხაროდ, ბევრი მასწავლებელი ვერ უმკლავდება ამ დატვირთვას, რაც საბოლოოდ სწავლების ხარისხზე აისახება.

რა მონაცემები გვაქვს?

2023 წლის კვლევის მიხედვით, ქართული მასწავლებლების 60%-ზე მეტი აღიარებს, რომ არ აქვს მოტივაცია, რადგან ისინი გადატვირთულნი არიან ადმინისტრაციული ვალდებულებებით;

მასწავლებლების 52%-ს სჯერა, რომ მოსწავლეთა უმოტივაციოობა პირდაპირ უკავშირდება ოჯახურ გარემოს;

87%-მა აღნიშნა, რომ მშობლები უყურადღებოდ ეკიდებიან სასწავლო პროცესს და მთლიან პასუხისმგებლობას სკოლას აკისრებენ;

მასწავლებელთა საშუალო ასაკი 50 წელს აჭარბებს, რაც ახალი მეთოდების დანერგვას ართულებს;

ახალი პედაგოგების მხოლოდ 15% რჩება სკოლაში პირველი 5 წლის შემდეგ, რაც ნიშნავს, რომ ახალგაზრდა მასწავლებლებს გარემოსთან ადაპტაცია უჭირთ.

როგორი მასწავლებლები გვყავს დღეს?

ტრადიციონალისტი მასწავლებლები – “ჩემი დრო უკეთესი იყო!” – ეს პედაგოგები სასწავლო პროცესს ისე წარმართავენ, როგორც ეს 20-30 წლის წინ ხდებოდა. ისინი აგრძელებენ მექანიკურ დამახსოვრებასა და ავტორიტეტულ მიდგომას, მაგრამ თანამედროვე თაობის მოსწავლეებთან კომუნიკაცია უჭირთ.

კითხვა ასეთი მასწავლებლებისთვის: რამდენად აინტერესებთ მოსწავლეებს თქვენი გაკვეთილი?ცდილობთ თუ არა, ახალ ტექნოლოგიებს მოერგოთ?

ინოვატორი მასწავლებლები – “მომავალს ვუყურებ!” – ახალგაზრდა პედაგოგები, რომლებიც თანამედროვე მიდგომებით ცდილობენ მოსწავლეებთან ურთიერთობას, მაგრამ ხშირად ადმინისტრაციულ ბარიერებს აწყდებიან. ბევრი მათგანი ფიქრობს, რომ სკოლა ჯერ კიდევ ძველი მეთოდებით ფუნქციონირებს და ცვლილებები ნელი ტემპით მიმდინარეობს.

კითხვა ასეთი მასწავლებლებისთვის: როგორ უმკლავდებით სკოლის ბიუროკრატიას? როგორ ინარჩუნებთ მოტივაციას მოსწავლეების დაბალი ჩართულობის ფონზე?

“გადარჩენისთვის მებრძოლი” მასწავლებლები – “სამუშაო რუტინად იქცა!” – ბევრი პედაგოგი დღეს მხოლოდ “გადარჩენის” რეჟიმში მუშაობს. ისინი გრძნობენ, რომ სკოლა აღარ არის ცოდნის გაცვლის ადგილი, არამედ სისტემის ნაწილად იქცა, რომელიც შედეგებზე კი არა, ფორმალურ პროცედურებზეა ორიენტირებული.

კითხვა ასეთი მასწავლებლებისთვის: რას ფიქრობთ განათლების სისტემის გაუმჯობესებაზე?რატომ რჩებით სკოლაში, თუ სამუშაო სიხარულს აღარ გაძლევთ?

“ბიუროკრატიის მსხვერპლი” მასწავლებლები – “ქაღალდების შევსება მთავარია!” – ეს მასწავლებლები უფრო მეტ დროს ატარებენ რეპორტების, ანგარიშებისა და ფორმალური დოკუმენტების შევსებაში, ვიდრე მოსწავლეებთან მუშაობაში.

კითხვა ასეთი მასწავლებლებისთვის: რამდენად გრჩებათ დრო რეალური განათლებისთვის?
რატომ უნდა ჰქონდეს მასწავლებელს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა, როცა მისი მთავარი მისია სწავლებაა?

რა უნდა შეიცვალოს?

– მასწავლებლის ავტორიტეტის აღდგენა – სკოლა და საზოგადოება უნდა მიხვდეს, რომ პედაგოგის როლი მხოლოდ საგნის სწავლება არ არის.
– სწავლის ინტერაქტიული მეთოდების დანერგვა – მხოლოდ “პედაგოგი საუბრობს, მოსწავლე ისმენს” მიდგომა აღარ მუშაობს.
– ადმინისტრაციული ტვირთის შემცირება – მასწავლებლებმა დრო უნდა დაუთმონ გაკვეთილის მომზადებას და არა ბიუროკრატიულ დოკუმენტაციას.
– მშობლების მეტი ჩართულობა – მოსწავლეთა განათლებაზე მხოლოდ სკოლა არ უნდა ზრუნავდეს, ოჯახიც აქტიურად უნდა იყოს ჩართული.
– ახალგაზრდა პედაგოგების მოზიდვა და შენარჩუნება – თუ განათლების სისტემ ახალგაზრდებს არ შეუქმნის ხელსაყრელ პირობებს, სკოლებში ახალი კადრები ვერ დარჩებიან.

დასკვნა: მასწავლებლებო, შეცვალეთ მიდგომა!

– თუ მოსწავლეებს გაკვეთილზე არ აინტერესებთ, ეს მხოლოდ მათი ბრალი არ არის – ეს მასწავლებლის პასუხისმგებლობაცაა.
– თუ მასწავლებელი არ ვითარდება, მოსწავლეებიც არ განვითარდებიან.
– თუ განათლების სისტემამ არ გაითვალისწინა მასწავლებლის საჭიროებები, საქართველოში სწავლების ხარისხი არ გაუმჯობესდება.

საქართველოს მომავალი განათლებაზეა დამოკიდებული!

მასწავლებლებო, იყავით ინოვატორები, რადგან სწავლება მხოლოდ წიგნების გადაცემა არ არის – ეს მომავლის შექმნაა!

ასევე იხილეთ:

როცა სკოლაში დისციპლინა ირღვევა – პრობლემები, შედეგები და გამოსავალი