„გაუგებარია როგორ იმოძრავებს ფული, როცა მობილობით სტუდენტი ერთი უნივერსიტეტიდან მეორეში გადავა“

„სტუდენტისათვის დაფინანსების დაკარგვის შიში მოტივატორი იქნება,“ – ამბობს შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელი მაია მიმინოშვილი სტუდენტთა დაფინანსების წესის ცვლილებასთან დაკავშირებით, რომლის შესახებაც ცნობილი გუშინ განათლების მინისტრისაგან გახდა.

ინიციატივა გულისხმობს იმას, რომ აკადემიური მოსწრება ყოველწლიურად დაფინანსების მოპოვებისათვის გადამწყვეტი უნდა იყოს და აბიტურიენტი მხოლოდ ეროვნული გამოცდების შედეგებით ოთხწლიან გრანტს არ უნდა იღებდეს.

მიმინოშვილი მიიჩევს, რომ იდეა კარგია, თუმცა დეტალებს დახვეწა სჭირდება, რადან ბევრი პასუხგაუცემელი კითხვაა. მთავარი კითხვა კი, მისი აზრით სტუდენტთა მობილობას უკავშირდება – გაუგებარი ხდება თუ როგორ გადაჰყვება მას დაფინანსება ერთი უნივერსიტეტიდან მეორეში ახალი სისტემის პირობებში.

მაია მიმინოშვილი: რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, აქ ძირითადი იდეა ისაა, რომ  სტუდენტს, რომელმაც სახელმწიფო გრანტი ვერ მოიპოვა, მაგრამ უმაღლეს სასწავლებელში კარგად სწავლობს, დაფინანსების  მიღების  შანსი ჰქონდეს. ლოგიკურად, ეს რაღაც ფორმით უმაღლეს სასწავლებელში მის აკადემიურ მოსწრებაზე უნდა იყოს დამოკიდებული. რამდენადაც ვიცი, ამ იდეაზეა საუბარი.

მე პირადად ვფიქრობ, რომ კარგი და ლოგიკური იქნება უმაღლეს  სასწავლებელში სტუდეტის აკადემიური მოსწრება გათვალისწინებულ იქნას, რათა დაფინანსება მოიპოვოს. ამაზე საუბარი კარგა ხნის წინ დავიწყეთ და ჩვენი ინიციატივით მივაღწიეთ იმას, რომ სტუდენტებისათვის ცალკე საგრანტო კონკურსი არსებობს. იმ სტუდენტებისათვის, რომელთაც ერთიან ეროვნულ გაოცდებზე სახელმწიფო გრანტი ვერ მოიპოვეს, ან ნაწილობრივ მოიპოვეს და გაუმჯობესების სურვილი აქვთ, ცალკე ფულია გამოყოფილი და კონკურსში მონაწილეობის მიღება ყოველ წელს შეუძლიათ. თუმცა, რა თქმა უნდა, აქ თავად უმაღლეს სასწავლებელში აკადემიური მოსწრება გათვალისწინებული არაა.

იმას, რომ მოსაწავლეს დაფინანსება 4 წლით ეძლევა, თავისი პლიუსებიც აქვს და მინუსებიც. სახელმწიფო ვალდებულებას იღებს ახალგაზრდას ბიუჯეტის ხარჯზე სწავლის ერთი შანსი მისცეს. თუ ამ შანსს არ გამოიყენებს, რა თქმა უნდა, მისი პრობლემაა.

ერთი უდავო და ცალსახაა – სტუდენტი, რომელიც უმაღლესში სწავლობს, სერიოზულად უნდა ფიქრობდეს იმაზე, რომ მის აკადემიურ მოსწრებაზე იქნება დამოკიდებული დააფინანსებს სახელმწიფო თუ – არა. ეს ფორმა თუ გამოინახება, ცუდი არ  იქნება.

–ანუ, შესაძლებელია ასეთი მოდელი მივიღოთ – ეროვნული გამოცდების შედეგად ახალგაზრდები ერთ წლიან გრანტს მოიპოვებენ და შემდგომ, ყოველი წლის ბოლოს, თავიანთი  ქულებითა და აკადემიური მოსწრებით მისი დამსახურება ხელახლა მოუწევთ?

–მ.მ: ალბათ იდეა ესაა. ყოველ შემთხვევაში, მე ასე გავიგე – აკადემიური მოსწრება გათვალისწინებული უნდა იყოს იმ შემთხვევაში, როდესაც სტუდენტს გრანტი აქვს მოპოვებული. ოთხი წლის განმავლობაში გარანტირებულად არ უნდა ჰქონდეს, რადგან შეიძლება ეს ოთხი წელიწადი ფუჭად გაფლანგოს და აკადემიურ მოსწრებაზე სულაც არ იფიქროს. სტუდენტისათვის დაფინანსების დაკარგვის შიში მოტივატორი იქნება. ახლა ამას კრიტერიუმების დეტალიზება სჭირდება.

–თქვენი აზრით, ყოველი წლის ბოლოს უნდა წყდებოდეს მომდევნო წლის დაფინასების საკითხი თუ ყოველი სემესტრის ბოლო – მომდევნო სემესტრისა?

–მ.მ: ეს კითხვა მარტვი საპასუხო არაა. ამას სერიოზული დაფიქრება სჭირდება. ჩემი აზრით, ძალიან კარგი იქნებოდა უმაღლესს სრული ავტონომია ჰქონოდა და გადაწყვეტილება თავად მიეღო. საკუთარ სტუდენტს ყველაზე კარგად უნივერსიტეტი იცნობს და კონკრეტული სტუდენტის დაფინანსების, ან არდაფინანსების საკითხს თავად უნდა წყვეტდეს.

თუმცა, უნდა შევეგუოთ, რომ ყველა უმაღლეს სასწავლებელს თავისი კრუტერიუმი ექნება და ეს შედარებითი არ იქნება. პირდაპირ გეტყვით, რომ აქ პრობლემა გაჩნდება –  სხვადასხვა კრიტერიუმების შემთხვევაში მობილობის დროს დაფინანსების საკითხი გართულდება. ახლა არსებული წესით, როდესაც სტუდენტი სასწავლებელს იცვლის, გრანტი ავტომატურად მიჰყვება. შემდეგ როგორ იქნება, არ ვიცი.

–დაფინანსების ახალი წესის შემოღების შემდეგ როგორ უნდა ავირიდოთ თავიდან უნივერსიტეტებში ლექტორების მხრიდან არაობიექტური შეფასებები, რათა გრანტი დაუმსახურებლად არ გაიცეს?

–მ.მ: მოდით, ამ საკითხზე ფიქრს უმაღლესი სასწავლებლებისადმი უნდობლობით ნუ დავიწყებთ. მათ ოთხი წლის განმავლობაში ვანდობთ ჩვენი ახალგაზრდების აღზრდას და სწავლებას და თითოეულ უმაღლესს ამ კრიტერიუმების შემუშავება თავად შეუძლია.

მთავარი პრობლემა, როგორც უკვე გითხარით, ისაა, რომ ეს შედარებითი ვერ იქნება და გაუგებარია როგორ იმოძრავებს ფული,  როცა მობილობით სტუდენტი ერთი უნივერსიტეტიდან მეორეში გადავა.

–თქვით, რომ უნივერსიტეტებს უფლება უნდა ეძლეოდეს თავად განსაზღვრონ ვინ დააფინანსონ და ვინ  – არა. ანუ, ეროვნული გამოცდების შედეგებით  გრანტის გაცემის წესი არ მოგწონთ?

–მ.მ: ეროვნული გამოცდებით გრანტის გაცემის წესი რატომ არ მომწონს. ჩვენ ძირითადად მომავალი სტუდენტის პოტენციალს ვაფასებთ – რამდენად წარმატებით შეუძლია მას აკადემიურ ცხოვრებას თავი გაართვას. პირველ რიგში ზოგადი უნარების გამოცდა ემსახურება ამას და ასევე აუცილებელი ცოდნა იმ კონკრეტულ საგნებში, რომელთაც თავად უმაღლესი სასწავლებელი ირჩევს. უნივერსიტეტის გადასაწყვეტია რომელი საგანი უნდა ჩააბაროს სტუდენტმა იქ მოსახვედრად.

ანუ, გარკვეული წინაპირობები აუცილებელია იმისათვის, რომ ახალგარზდა სტუდენტი გახდეს. ამას ეროვნული გამოცდები ამოწმებს და გრანტიც ამის საფუძველზე გაიცემა. ჩვენ ვამბობთ, რომ ეს ახალგაზრდა უმაღლეს სასწავლებელში აკადემიურ ცხოვრებას, დიდი ალბათობით, თავს წარმატებით გაართმევს. ბუნებრივია, როცა საუბარი ცენტრალიზებულ სისტემაზეა და როცა ამ თანხებს სახელმწიფო გასცემს, საერთო კრიტერიუმი აუცილებელია.

ახლა კი კითხვა ასე ისმის – როცა უმაღლესში მე, აბიტურიენტმა ჩავაბარე, მაგრამ მერე ერთი წელი ვიზარმცე, თავი არ გამოვიჩინე, ვარ თუ არა ღირსი, რომ ისევ სახელმწიფოს ხარჯზე ვისწავლო? ასეთ სტუდენტს ეს ფული უნდა „წავართვათ“? ხოლო სხვა სტუდენტს, რომელმაც ეროვნული გამოცდებით გრანტი ვერ მოიპოვა, მაგრამ ერთი წლის განმავლობაში თავი გამოიჩინა და მისი აკადემიური მოსწრება უფრო მაღალია, ვიდრე გრანტიანი სტუდენტისა, ეკუთვნის თუ არა სახელმწიფოსგან დაფინანსება? მე პირადად ვფიქრობ, რომ ეკუთვნის, თუ შემუშავდება კრიტერიუმები, რის საფუძველზეც ეს გადაწყვეტილება უნდა მიიღებოდეს. ეს მარტივი არაა, რადგან კრიტერიუმი მეტად თუ ნაკლებად სტანდარტული უნდა იყოს, რადგან სხვანაირად გაუგებარი იქნება როგორ წავა ფული მობილობის დროს ერთი უმაღლესიდან მეორეში.

–აკადემიურ მოსწრებაზე უნდა იყოს თუ არა დამოკიდებული თანდაფინანსების პროცენტიც? ანუ, რამდენპროცენტიან დაფინანსებას მიიღებს ესა თუ ის სტუდენტი…

–მ.მ: ნამდვილად ბევრი დეტალია გასავლელი. ეს იდეაა, რომელიც ასე, მოსაზრების სახით მისასალმებელია. როგორ უნდა გაკეთდეს, ამას დეტალიზება სჭირდება და მსჯელობაც შემდეგ შეგვეძლება.

–საჯაროდ გაჟღერებამდე განიხილა თუ არა მინისტრმა ეს საკითხი თქვენთან? ცენტრსა და სამინისტროს შორის ამაზე საუბარი იყო?

–მ.მ: არა, ამ კონკრეტულ თემაზე საუბარი არ გვქონია. თავიდან, როცა ბატონი ალექსანდრე მინისტრად დაინიშნა, უბრალოდ ჩემი მოსაზრება გავუზიარე უმაღლესი სასწავლებლების დაფინანსებასთან დაკავშირებით. ვისაუბრეთ იმაზე, თუ რამდენი ნაკლი და პრობლემა აქვს არსებულ სისტემას.

–მინისტრმა განაცხადა, რომ 2017 წლისათვის ცვლილებები სრულად არა, მაგრამ ნაწილობრივ მაინც ამოქედდება. მოესწრება თქვენი აზრით?

–მ.მ: გააჩნია  როდის ჩამოიწერება კრიტერიუმები. თუ ეს ყველაფერი იანვრისათვის ჩამოიწერება, მოესწრება. იანვრის შემდეგ კი გვიანი იქნება, რადგან აბიტურიენტების რეგისტრაციას დავიწყებთ და ისინი საქმის კურსში უნდა იყვნენ, დეტალური ინფორმაცია უნდა ჰქონდეთ თუ რა ელოდებათ წინ.

–ცვლილებები, მხოლოდ მომავალ სტუდენტებს შეეხებათ და არა მათ, რომლებიც უკვე სწავლობენ უმაღლეს სასწავლებლებში და დაფინანსებაც მოპოვებული აქვთ?

–მ.მ:   ვინც უკვე აიღო გრანტი მათ  -არა. ძალიან ცუდი იქნება ეს უკვე გრანტმოპოვებულ სტუდენტებზეც თუ გავრცელდა. არ მგონია ასე მოხდეს, არავის უთქვამს.

აბიტურიენტი ეროვნული გამოცდით 4 – წლიან გრანტს ვეღარ მოიპოვებს – ინტერვიუ მინისტრთან

„სასწავლო გრანტის გაგრძელებაცა და თანადაფინანსების პროცენტიც ბაკალვრიატის შეფასებებთან უნდა იყოს კავშირში“

„ნუცას სკოლა“ უმაღლესი სასწავლებლების რაოდენობა გაგვეზარდა – ატესტატის გაცემის პრინციპი უსამართლოა

თაკო არის© მათეშვილი