„განათლების სექტორში კვლავ რჩება მაღალი დონის კორუფცია“ – სფეროში არსებული ხარვეზები და მისი აღმოფხვრის გზების ძიება

ავტორი: მურმან კინწურაშვილი, მათემატიკის დოქტორი, ასოცირებული პროფესორი, თბილისის ალექსანდრე ცინცაძის სახელობის 150-ე საჯარო სკოლის მათემატიკის წამყვანი მასწავლებელი. სტატია განკუთვნილია EDU.ARIS.GE-ს პროექტისთვის – „ჩემი სათქმელი განათლებაზე“.

საქართველოს, როგორც დამოუკიდებელი სუვერენული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებიდან, 1992 წლიდან დღემდე – 2024 წლამდე, საქართველოს განათლების სისტემამ მნიშვნელოვანი გარდაქმნები განიცადა – დაძლია ბევრი გამოწვევები, მათ შორის პროფესიული განათლების კუთხითაც მოხდა მნიშვნელოვანი ცვლილებები, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ეს არასაკმარისია და კიდევ უფრო მეტის გაკეთებაა აუცილებელი. საჭიროა „ახალი სკოლის მოდელის“ კიდევ უფრო განვითარება და დახვეწა.

ჩემი აზრით, აუცილებელია პროფესიული განათლების პოპულარიზაცია ახალგაზრდებში. ყველა მშობელს სურს, თავისმა შვილმა ჩააბაროს უმაღლეს სასწავლებელში, ეს თითქოს დოგმად იქცა. უმაღლეს სასწავლებელში ჩაბარება მათ წარმოუდგენიათ ბავშვის წარმატებული მომავლის გარანტიად, სწორედ ამიტომ, ბევრი მათგანი ძალიან დიდ ფინანსებს დებს ბავშვების მომზადებაში. ძალიან ბევრი მშობელი ემიგრანტიც კი ხდება, რომ შვილს უმაღლესი სასწავლებლის გადასახადი დაუფაროს. ამდენი შრომისა და სირთულის შემდეგ, უმაღლესდამთავრებულ ადამიანს სახელმწიფო ვეღარ ასაქმებს თავისი პროფესიით, სწორედ ამიტომ გვყავს უმაღლესდამთავრებული ტაქსისტები, მოლარეები, მიმტანები, მზარეულები… ამიტომაც, ხომ არ იქნება უმჯობესი, თითოეული სკოლის მოსწავლე, დაწყებული მე-9 კლასიდან მივამაგროთ პროფესიულ კოლეჯთან, სადაც ის სასწავლო დისციპლინებთან ერთად, მისთვის საინტერესო პროფესიულ დარგებს ისწავლის და ერთიანი ეროვნული გამოცდის წარუმატებლად ჩაბარების შემთხვევაში, მას ექნება პროფესია რითაც შეეძლება თავის რჩენა..

ყოველივე ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე, მიზანშეწონილად მიმაჩნია, რომ იმ მოსწავლეთათვის, ვისთვისაც სასკოლო გარემოში განათლების მიღება „ჯოჯოხეთთან“ არის ასოცირებული, პროფესიულ დაწესებულებებში სწავლის გაგრძელების უფლება უნდა მიეცეთ, სადაც ისინი მათთვის უფრო საინტერესო დისციპლინებს დაეუფლებიან. მაგ. მძღოლის, შემდუღებლის, მშენებლის და სხვა პროფესიებს.

აუცილებლად მიმაჩნია, პროფესიული დაწესებულებების ინტენსიური მშენებლობა მთელი საქართველოს მასშტაბით, რათა ამ მხრივ არსებული მოთხოვნის დაკმაყოფილება მოხდეს.

წლების მანძილზე გამოიკვეთა შემდეგი პრობლემები:

ინფრასტრუქტურა: საქართველოში განათლების ინფრასტრუქტურა მრავალი გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა, მათ შორის მოძველებული ობიექტები, რესურსების ნაკლებობა და ტექნოლოგიებზე არაადეკვატური წვდომა.

განათლების ხარისხი: ურბანულ და სოფლებს შორის განათლების ხარისხში არსებული უთანასწორობა შენარჩუნდა, სოფლის სკოლებს ხშირად არ გააჩნიათ კვალიფიციური მასწავლებლები და საკმარისი რესურსები.

სასწავლო გეგმის რეფორმები: მიუხედავად იმისა, რომ ცდილობდნენ კურიკულუმის განახლებას თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად, განხორციელების საკითხებმა და ცვლილებებისადმი წინააღმდეგობამ პროცესი შეანელა.

სტანდარტიზებული ტესტირება: სტანდარტიზებულ ტესტირებაზე დამოკიდებულებამ, როგორც სტუდენტის მიღწევის პირველადმა საზომმა, შეშფოთება გამოიწვია მისი ეფექტურობის შესახებ სხვადასხვა უნარებისა და ცოდნის შეფასებისას. (კარგი იქნება, თუ ისევ დაბრუნდება ზოგადი უნარების გამოცდა).

მასწავლებელთა გადამზადება და ხელფასები: მასწავლებელთა გადამზადების პროგრამები საჭიროებდა გაუმჯობესებას და დაბალი ხელფასები ხშირად აბრკოლებდა კვალიფიციურ პირებს, კარიერა ამ სფეროში გაეკეთებინათ.

უთანასწორობა და ჩართულობა: სოციალურ-ეკონომიკური უთანასწორობა და შეზღუდული შესაძლებლობები ჯგუფებისთვის, როგორიცაა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ან ეთნიკური უმცირესობები, კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება. უთანასწორობა და ინკლუზია საქართველოში წარმოადგენს კომპლექსურ გამოწვევებს სხვადასხვა განზომილებაში, მათ შორის ეკონომიკურ, სოციალურ და გენდერულ ასპექტებში.

კორუფცია: კორუფცია საქართველოს განათლების სისტემაში მნიშვნელოვანი საკითხი იყო, განსაკუთრებით 2003 წლის ვარდების რევოლუციის შემდეგ დაწყებულ რეფორმებამდე. ამ რეფორმებამდე კორუფცია იყო გავრცელებული განათლების სექტორის სხვადასხვა დონეზე, მათ შორის უმაღლესში მიღებაზე, გამოცდებზე და ინსტიტუციონალურ აკრედიტაციაზე. ჩარიცხვის შემდეგ, სტუდენტები ხშირად აგრძელებდნენ ქრთამის გადახდას გამოცდების ჩასაბარებლად. ამ პრაქტიკას ხელი შეუწყო უნივერსიტეტის პროფესორების დაბალ ხელფასმა, რამაც მათ უბიძგა, მიეღოთ ქრთამი, როგორც შემოსავლების გაზრდის წყარო.

განათლების პრივატიზაციამ საქართველოში გამოიწვია დაბალი ხარისხის კერძო დაწესებულებებისა და „სადიპლომო ქარხნების“ გამრავლება, რომელთაგან ბევრმა მიიღო აკრედიტაცია კორუფციული პრაქტიკით.

ძალიან ცოტა ქვეყანა მოიძებნება, სადაც კერძო სკოლების სრული აკრძალვაა. თუმცა, ზოგიერთ ქვეყანას, როგორიცაა ფინეთი, აქვს ძალიან ძლიერი საჯარო განათლების სისტემა და ძალიან ცოტა კერძო სკოლა ფუნქციონირებს. ამ ქვეყნებში საჯარო განათლება უფასოა და განიხილება, როგორც ძირითადი ვარიანტი ყველა მოსწავლისათვის. (ხომ არ მიგვებაძა და ჩვენც აგვეკრძალა კერძო სკოლები? კერძო უნივერსიტეტები?)

2010 წლის განათლების ხარისხის გაუმჯობესების კანონმა დაადგინა აკრედიტაციის ახალი პროცესები, რომლებსაც ზედამხედველობას უწევს განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი. ეს რეფორმები მიზნად ისახავდა კორუფციის შემცირებას აკადემიური დაწესებულებების ლიცენზირებაში და განათლების საერთო ხარისხის გაუმჯობესებას.

მიუხედავად მნიშვნელოვანი პროგრესისა, გამოწვევები რჩება. მიუხედავად იმისა, რომ წვრილმანი კორუფცია ძირითადად აღმოიფხვრა, განათლების სექტორში კვლავ რჩება მაღალი დონის კორუფცია, არასაკმარისი შიდა აუდიტი ზოგიერთ სამთავრობო უწყებაში კვლავ დაბრკოლებებს უქმნის სრულად გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებულ განათლების სისტემას.

მთლიანობაში, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველომ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა განათლების სფეროში კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლაში, საჭიროა მუდმივი ძალისხმევა დარჩენილი საკითხების გადასაჭრელად და ამ რეფორმების მდგრადობის უზრუნველსაყოფად.

განვითარების ხედვები:

ინვესტიცია ინფრასტრუქტურაში: უწყვეტი ინვესტიცია საგანმანათლებლო ინფრასტრუქტურაში, მათ შორის სკოლების შენობებში, ბიბლიოთეკებსა და ტექნოლოგიებში, რათა შეიქმნას ხელსაყრელი სასწავლო გარემო მთელი ქვეყნის მასშტაბით.

კურიკულუმის გაძლიერება: სასწავლო გეგმის შემდგომი რეფორმა საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამისობაში, კრიტიკული აზროვნების, კრეატიულობის და თანამედროვე სამუშაო ძალის შესაბამისი პრაქტიკული უნარების ხელშეწყობისთვის.

მასწავლებელთა განვითარება: მასწავლებელთა მომზადების ყოვლისმომცველი პროგრამების განხორციელება პედაგოგიური უნარების ამაღლების, პროფესიული განვითარების ხელშეწყობისა და მასწავლებელთა შენარჩუნების გასაუმჯობესებლად უკეთესი ხელფასების და წახალისების გზით.

თანასწორობა და ინკლუზია: პოლიტიკის დანერგვა სოციალურ-ეკონომიკური უთანასწორობის აღმოსაფხვრელად და ხარისხიანი განათლების თანაბარი ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად ყველა ბავშვისთვის, მიუხედავად მათი წარმომავლობისა და გეოგრაფიული მდებარეობისა.

ტექნოლოგიების ინტეგრაცია: ტექნოლოგიების, როგორც სწავლებისა და სწავლების გაუმჯობესების ინსტრუმენტს, მათ შორის ციფრულ რესურსებზე, ონლაინ სასწავლო პლატფორმებზე და ინტერაქტიულ საგანმანათლებლო მასალებზე წვდომის უზრუნველყოფას.

შეფასების რეფორმა: შეფასების უფრო ჰოლისტური მიდგომისკენ გადასვლა, მათ შორის პროექტზე დაფუძნებული სწავლა, პორტფოლიოს შეფასება და შესრულების შეფასებები, რათა უკეთ მოხდეს მოსწავლეთა მრავალფეროვანი შესაძლებლობებისა და ნიჭის გამოვლინება.

გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება: განათლების სისტემაში გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების მექანიზმების გაძლიერება კორუფციასთან საბრძოლველად და რესურსების სამართლიანი და თანაბარი განაწილების უზრუნველსაყოფად.

საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება ბოლო წლებში ყურადღების ცენტრშია, რაც ასახავს როგორც პროგრესს, ასევე მიმდინარე გამოწვევებს.

საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ განახორციელა სხვადასხვა გამჭვირვალობის ღონისძიებები, მათ შორის ღია მონაცემებისა და საჯარო დაფების გამოყენება. ეს ინსტრუმენტები საშუალებას აძლევს დაინტერესებულ მხარეებს მიიღონ დეტალური ინფორმაცია სკოლის მუშაობის, დაფინანსებისა და საგანმანათლებლო შედეგების შესახებ.

2005 წელს შემოღებული საქართველოს უნივერსალური ვაუჩერული დაფინანსების სისტემა შეიქმნა გამჭვირვალობისა და სკოლის ავტონომიის გასაძლიერებლად. ეს სისტემა მშობლებს საშუალებას აძლევს აირჩიონ შვილებისთვის საჯარო ან კერძო სკოლები, დაფინანსება კი პირდაპირ სკოლებს გადაეცემა მოსწავლეთა ჩარიცხვის საფუძველზე. თუმცა, ცვლადი ვაუჩერების თანხების და ბიუჯეტის არათანმიმდევრული მოთხოვნების გამო, დაფინანსების გამოყოფის უთანასწორობამ გამოიწვია შეშფოთება ამ მიდგომის გამჭვირვალობისა და სამართლიანობის შესახებ.

ამ გამოწვევების გადაჭრითა და განვითარების ამ ხედვით, საქართველოს განათლების სისტემას შეუძლია იბრძოლოს ხარისხიანი განათლების მიწოდებისკენ, რომელიც უზრუნველყოფს სტუდენტების აღჭურვას 21-ე საუკუნეში წარმატების მისაღწევად საჭირო უნარებითა და ცოდნით.

=

რა არის თქვენი სათქმელი განათლებაზე? – თქვენც შეგიძლიათ გამოგვიგზავნოთ თქვენი მოსაზრებები/სტატია. დეტალები იხილეთ ბმულზე

ასევე იხილეთ:

„რთული კლასის მართვა“ – მათემატიკის წამყვან მასწავლებელს საკლასო ოთახების ვიდეო კამერებით აღჭურვის იდეა აქვს

რატომ გვჭირდება სკოლა?

„ფიქრები, სანამ გაკვეთილი დაიწყება…“ – ჩემი სათქმელი განათლებაზე